مونوساکارید

مونوساکارید چیست ؟

مونوساکارید (به انگلیسی : Monosaccharide)، ساده ترین قندی است که تجزیه نمی شود. مفهوم این کلمه از مونو به معنی یک و ساکارید به معنی قند گرفته شده است. مونو ساکارید اصلی ترین و مهم ترین واحدهای مونومر به شمار می آید، که تمامی کربوهیدرات ها از آن تشکیل می شوند. البته لازم است که بدانید کربوهیدرات ها متشکل از پلی و دی ساکارید است.

💡 فهرست مطالب

انواع مونوساکارید

مونو ساکاریدها، براساس تعداد اتم های کربنشان به دسته های زیر تقسیم می شوند.

اسامیتعداد اتم کربنفرمول شیمیایی
تریوز3C3H6O3
تتروز4C4H8O4
پنتوز5C5H10O5
هگزوز6C6H12O6
هپتوز7C7H14O7
اکتوز8C8H16O8

البته دقت داشته باشید که مونو ساکارید های تشکیل شده از 8 اتم کربن کمتر دیده شده است. زیرا، این ترکیبات ناپایدار هستند. جالب توجه است که بدانید در محلول های آبی مونو ساکارید با بیش از 4 اتم کربن به صورت حلقه مشاهده می شود.

این دسته از ترکیبات، در حالت طبیعی به صورت یک حلقه هستند و به شکل زنجیر دیده نمی شوند. این ترکیبات دارای فرمول شیمیایی CH2O)n) هستند. ولی خواص فیزیکی و شیمیایی ترکیبات ارائه شده با یکدیگر متفاوت هستند. از پیوند اکسیژن به هیدروژن، یک گروه کربوکسیل تشکیل می شود. کربن های موجود در زنجیره با یک اکسیژن یک پیوند دوگانه تشکیل می دهد. این گروه کربونیل نام دارد. با تغییر مکان گروه کربونیل مونو ساکاریدهای مختلف تشکیل می شوند. به عنوان مثال : مونو ساکارید از گروه آلدوز از قرار گیری کربونیل در انتهای زنجیره تشکیل شده است. کتوز، از قرار گیری کربونیل در وسط زنجیره تشکیل می شود.

کاربردها و موارد استفاده از مونو ساکارید

این ترکیب کاربردهای زیادی در سلول ها دارد. این عملکردها عبارتند از :

  • در تولید و ذخیره انرژی مورد استفاده قرار می گیرند.
  • به عنوان منبع تغذیه اکثر موجودات زنده استفاده می شود.

مشتقات مونوساکارید

از جمله مشتقات مونوساکارید می توان به گلوکز، فروکتوز، پلی ساکاریدها، گلیکوپروتئین ها، کربوهیدارت ها، الیگوساکارید، دی ساکارید و اسید سیالیک اشاره کرد. برخی از مهم ترین مشتقات در زیر نوشته شده است.

گالاکتوز

گالاکتوز، یک نوع مونو ساکارید است که  از ترکیب آن با گلوکز دی ساکارید لاکتوز بدست می آید. در بدن بسیاری از موجودات به ویژه پستانداران یافت می شود. این ترکیب، جهت شیر دادن به نوزادان تولید می شود.

گلوکز

گلوکز، یکی از مهم ترین و اصلیترین مونوساکاریدهای موجود در طبیعت است. این ترکیب از 6 اتم کربن (یک حلقه کاملا متصل و پایدار از کربن) تشکیل می شود. از جمله کاربردهای این مشتق می توان به موارد زیر اشاره کرد.

  • به عنوان منبع انرژی
  • جهت سنتز نشاسته، گلیکوژن و سلولز مورد استفاده قرار می گیرد.

فروکتوز

این ترکیب، یکی از مشتقات مونو ساکارید است که اولیگوساکاریدها از ترکیب آن با سایر قندها تشکیل می شود.

فروکتوز یکی از اعضای خانواده کتوزها است. این ترکیب مشابه کلوگز از 6 اتم کربن متصل به گروه هیدروکسیل تشکیل می شود. اما دقت داشته باشید که شکل حلقه در فروکتوز متفاوت است. زیرا، جایگاه قرار گیری پیوند دوگانه اکسیژن متفاوت است.

ساکارز، یک دی ساکارید رایج است که به وسیله گیاهان تولید می شوند.

سخن پایانی در مورد مونوساکارید

مونوساکارید، ساده ترین قند موجود در طبیعت است، این قند تجزیه نمی شود. و براساس تعداد اتم های کربن به گروه های مختلفی تقسیم می شوند. این ترکیبات، فرمول مولکولی یکسانی دارند. خواص فیزیکی و شیمیایی، تنها وجه تفاوت آن ها است. مونو ساکاریدها به طور گسترده جهت تولید و ذخیره انرژی توسط موجودات استفاده می شوند.

به این نوشته امتیاز دهید

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *